chmura tagów
Aktualności
JA TU TYLKO CZYTAM. Ucieczka w fikcję
2019-11-01
Jeśli Dania, to cynamonowe bułeczki i prawo Jante, a jeśli polski reportaż, to Filip Springer. Tylko że książka Dwunaste: Nie myśl, że uciekniesz ani nie jest reportażem, ani nie jest o Danii. To opowieść o Jante.
Jante było miejscowością wymyśloną i opisaną w 1933 roku w książce Uciekinier przecina swój ślad przez duńskiego pisarza Aksela Sandemosego. Spisał on w swojej powieści 11 zasad rządzących życiem mieszkańców tego miejsca:
- Nie sądź, że jesteś kimś wyjątkowym.
- Nie sądź, że nam dorównujesz.
- Nie sądź, że jesteś mądrzejszy od nas.
- Nie sądź, że jesteś lepszy od nas.
- Nie sądź, że wiesz więcej niż my.
- Nie sądź, że jesteś czymś więcej niż my.
- Nie sądź, że jesteś w czymś dobry.
- Nie masz prawa śmiać się z nas.
- Nie sądź, że komukolwiek będzie na tobie zależało.
- Nie sądź, że możesz nas czegoś nauczyć.
- Myślisz, że nic o tobie nie wiemy?
Te zasady zostały zapamiętane jako "prawo Jante" i do dziś funkcjonują nie tylko w duńskiej kulturze zupełnie niezależnie od książki Sandemosego. Wielu Duńczyków twierdzi, że sami pochodzą z Jante, że wyrwali się z Jante, że do Jante już nigdy nie wrócą. Jante jest wszędzie, lecz nie tam, gdzie my. Może dlatego reporterski zamiar odnalezienia tej mitycznej krainy (mimo że można wskazać jej rzeczywistą inspirację: Nykrbing Mors) nie mógł się udać, a Filip Springer tym razem musiał uciec w fikcję.